Hvenær sem fólk heyrir af öfgafullu veðri, til dæmis flóðum eða þurrkum, þá spyrja menn sig hvort sá atburður hafi orðið vegna hnattrænnar hlýnunar? Því miður þá er ekkert einhlítt svar við þeirri spurningu. Veður er mjög breytilegt og öfgar í veðri gerast oft á tíðum. Til að svara spurningunni þarf að reikna út leitni og það tekur tíma - sérstaklega þegar gögn eru fátækleg og jafnvel ófáanleg fyrir viss svæði.

Búist er við að öfgar í veðri aukist við hnattræna hlýnun jarðar, vegna þess að hækkandi hitastig hefur áhrif á veðrakerfin á margskonar hátt. Vart hefur verið við Breytingar í tíðni öfgaveðurs samfara hnattrænni hlýnun og vísbendingar eru um að sumar þessara breytinga séu vegna áhrifa manna á loftslag.

Hnattræn hlýnun hefur áhrif á ýmsa þætti veðurs

Hækkandi hitastig getur haft ýmiskonar áhrif á þætti tengda veðri. Sem dæmi:

• Þeir auka heildargufun (e. evapotranspiration) sem er heildar út- og uppgufun vatns úr jarðvegi, plöntum og vatni (vötnum og grunnvatni). Þetta getur haft bein áhrif á tíðni og alvarleika þurrka.
  
  
• Þegar lofthjúpurinn hitnar, þá eykst geta hans til að halda í sér vatnsgufu. Lofthjúpuinn nú, heldur um 4% meiri vatnsgufu en hann gerði fyrir 40 árum og er það bein afleiðing hækkunar hitastigs. Þessi aukning eykur hættuna á öfgafullri úrkomu.
  
  
• Breytingar í yfirborðshita sjávar (SSTs) hefur áhrif á vindakerfi og úrkomu. Þurrkar, sérstaklega í hitabeltinu, eru taldir geta tengst þessum breytingum.

Þessar breytingar eru ekki endilega þess valdandi að öfgar verði í veðri. Aftur á móti þá auka þær líkurnar á því að þannig atburðir gerast. Þetta er eins og að breyta teningi með því að auka á þyngd eins hliðar - þannig að ákveðin útkoma verður líklegri. Þannnig má segja að hækkandi hitastig auki líkurnar á öfgum í veðri.

Mælingar sýna að nú þegar hafa öfgar í veðri aukist

Í bandaríkjunum kom út skýrsla á vegum nefndar um hnattrænar breytingar (the Global Changes Research Program) sem heitir Global Climate Change Impacts in the US. Þar kemur fram eftirfarandi fyrir síðustu áratugi:

• Úrhellisrigningar hafa aukist bæði hvað varðar tíðni og alvarleika um 20% og er helsta ástæða aukinnar úrkomu í Bandaríkjunum. Þannig atburðum hefur fjölgað hraðast í norðausturríkjunum og miðvesturríkjunum.

• Tíðni þurrka heftur aukist í suðausturríkjum og við vesturströnd Bandaríkjanna. Aukið hitastig eykur á alvarleika og útbreiðslu þurrka, sem og hraðað bráðnun snjóalaga og aukið á vandamál sumra viðkvæmra svæða.

• Fellibylir í Atlantshafi hafa aukist, bæði orkulega séð og hvað varðar tíðni, sem passar við aukin hita í yfirborðslögum sjávar - en þar er ein helsta orkuuppspretta þessarar storma. Í Austur-Kyrrahafi hefur fellibyljunum fækkað, en þeir á móti orðið öflugri. Meiri rannsókna er þó þörf til að skilja þá þætti sem hafa áhrif á stöðugleika loftmassa og annarra þátta sem hafa áhrif á myndun fellibylja.

Svipað er upp á teningnum víða, t.d. í Ástralíu þar sem tíðni öfgaúrkomu og þurrka hefur aukist.

Til að taka þetta saman, þá má segja að þótt erfitt sé að fullyrða að hnattræn hlýnun valdi einstökum atburðum öfgaveðurs, þá er rangt að segja að hnattræn hlýnun engin áhrif á veður. Aukinn loft- og sjávarhiti hefur áhrif á vindakerfi og vatnshringrás jarðar og eykur líkurnar á öfgum í veðri.