Naukowcy pakujący wydobyty właśnie rdzeń lodowy. Zdjęcie: Lora Koenig, NASA/GSFC.

Mianem „kija hokejowego” określa się rekonstrukcję dawnych temperatur na przestrzeni 1000 albo 2000 lat wykonaną przy użyciu analiz pierścieni przyrostu drzew, rdzeni lodowych, koralowców i innych śladów, które pośrednio wskazują temperaturę, tzw. proxy (Mann 1999). Odkryto, że przez ostatnie tysiąclecie świat stopniowo się ochładzał, po czym w XX wieku nastąpił nagły zwrot – średnie globalne temperatury zaczęły szybko rosnąć (kształt wykresu przypomina więc kij hokejowy). Główny wniosek jest taki, że globalne temperatury z ostatnich dekad były najwyższe w ciągu ostatniego 1000 lat.

Rysunek 1: Zmiany temperatury na półkuli północnej (niebieskie) oszacowane na podstawie wielu różnorodnych danych pośrednich (Mann 1999). Bezpośrednie pomiarowy instrumentalne w kolorze czerwonym. Widoczna duża niepewność (szary obszar) w miarę cofania się w przeszłość.

W 2004 roku opublikowano krytykę ‘kija hokejowego’ (McIntyre 2004), bazującą na argumencie, że jego kształt jest nieuchronnym wynikiem zastosowanych metod statystycznych (analiza składowych głównych). Twierdzono też, że wartości temperatury w XV wieku oszacowano na podstawie próbki z jednej sosny, oraz że wzrost temperatur w XX wieku nie jest statystycznie istotny.

Celem sprawdzenia tych podejrzeń w amerykańskim Narodowym Centrum Badań Atmosferycznych (NCAR) przeprowadzono niezależną ocenę rekonstrukcji Manna (Wahl 2007). Odtworzono temperatury z zastosowaniem różnorodnych metod statystycznych (z analizą składowych głównych oraz bez niej). W wynikach otrzymano nieznacznie różne temperatury początku XV stulecia. Najważniejsze wnioski z oryginalnej pracy zostały jednak potwierdzone – wartości średnich temperatur i ich wzrost obserwowany w ciągu kilku ostatnich dekad nie miały sobie równych w ciągu ostatnich 600 lat.

Więcej informacji na temat tego mitu jest na stronie Nauka o Klimacie: